Trong những năm gần đây, tình trạng thừa cân và béo phì ở trẻ em Việt Nam gia tăng nhanh chóng, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh. Theo Tổng điều tra Dinh dưỡng toàn quốc 2019–2020, tỷ lệ trẻ em và thanh thiếu niên (5–19 tuổi) bị thừa cân, béo phì đã tăng từ 8,5% (2010) lên 19% (2020). Khu vực thành thị ghi nhận tỷ lệ cao nhất (26,8%), vượt xa nông thôn (18,3%) và miền núi (6,9%).
Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu năng lượng, thực phẩm chế biến sẵn (đồ ăn nhanh, nước ngọt có đường) kết hợp với lối sống tĩnh tại, ít vận động. Nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia (2019) chỉ ra rằng gần 40% học sinh tiểu học và THCS tại đô thị không đáp ứng mức hoạt động thể chất khuyến nghị, khiến tình trạng thừa cân, béo phì trở nên trầm trọng hơn.
Tại Hà Nội, CDC Hà Nội cho biết giai đoạn 2017–2021, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh tiểu học là 37,8%; một số trường nội thành lên tới 55,7%. Nghiên cứu năm 2023 tiếp tục ghi nhận sự chênh lệch lớn giữa nội thành (45,5%–55,7%) và ngoại thành (20,9%–31,1%).
Tại Đà Nẵng, theo CDC, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh tiểu học tăng từ 11,7% (2017) lên 33,5% (2023).
Tại TP. Hồ Chí Minh, báo cáo của UBND TP cho thấy tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh tiểu học đã đạt 56,9% vào năm 2020. Ở trẻ dưới 5 tuổi, con số này tăng từ 11,1% (2017) lên 13,6% (2022). Kết quả này phù hợp với xu hướng cả nước, khi vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long có tỷ lệ trẻ béo phì cao nhất.
Ngoài chế độ ăn, mức độ vận động thấp cũng là nguyên nhân đáng lo ngại. Nghiên cứu tại 11 quốc gia châu Á cho thấy người Việt chỉ đạt trung bình 3.600 bước/ngày, thấp hơn nhiều so với khuyến nghị 10.000 bước/ngày. Theo Cục Y tế Dự phòng và UNFPA, Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia ít vận động nhất thế giới, với ít nhất 30% người trưởng thành không đạt mức vận động tối thiểu.
Nhận thức cộng đồng về tác hại của đồ uống có đường tuy đã có cải thiện nhưng hành vi tiêu thụ vẫn ở mức cao. Khảo sát của UNICEF Việt Nam (2021) trên nền tảng U-Report cho thấy 85,4% thanh thiếu niên biết rằng uống nước ngọt thường xuyên làm tăng nguy cơ béo phì, nhưng 43% vẫn tiêu thụ từ 2 lần/tuần trở lên.
Hệ lụy sức khỏe từ thừa cân, béo phì rất nghiêm trọng. Trẻ em mắc béo phì có nguy cơ cao phát triển các bệnh không lây nhiễm như tiểu đường, tim mạch, cao huyết áp; đồng thời chịu ảnh hưởng tiêu cực về tâm lý như tự ti, trầm cảm và bị kỳ thị xã hội.
UNICEF cảnh báo rằng dù ý thức về sức khỏe của người tiêu dùng Việt Nam tăng, xu hướng tiêu thụ thức ăn nhanh và nước ngọt vẫn phổ biến. Ngay cả những sản phẩm được quảng cáo là “lành mạnh” vẫn chứa lượng đường và chất béo cao, đặc biệt nguy hại đối với trẻ em. Khi kết hợp với thiếu vận động, đây là yếu tố thúc đẩy tỷ lệ béo phì, đặt ra thách thức lớn cho y tế công cộng Việt Nam.
Tổng hợp từ các nguồn báo cáo qua internet
Linkedwell, Tháng 7 năm 2025
